Αρχαίοι πάπυροι μπορούν πλέον να διαβαστούν

 

Με λαχτάρα κοιτούν οι ακαδημαϊκοί τους σχεδόν αποτεφρωμένους από την έκρηξη του Βεζούβιου παπύρους που βρέθηκαν στην πόλη του Ηρακλείου στη Νότια Ιταλία, καθώς μπορεί στο εσωτερικό τους να βρίσκονται χαμένα αρχαιοελληνικά και λατινικά έργα.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα κλειδί που μπορεί να ξεκλειδώσει τη μοναδική βιβλιοθήκη της αρχαιότητας που κατάφερε να επιβιώσει, διατηρώντας όλα τα μεγάλης ιστορικής σημασίας έγγραφά της, γεγονός που αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να βρούμε ξανά έργα Ελλήνων και Ρωμαίων συγγραφέων που έχουν εξαφανιστεί.

Η βιβλιοθήκη βρίσκεται σε μία έπαυλη στην πόλη του Ηρακλείου (Ερκουλάνεουμ), που καταστράφηκε το 79 μ.Χ. κατά την έκρηξη του Βεζούβιου. Μείγμα υπέρθερμων αερίων και τέφρας κάλυψε την πόλη του Ηρακλείου, με αποτέλεσμα να διατηρηθούν τα έγγραφα σε μία μεγάλη έπαυλη, η οποία ανήκε στον Καλπούρνιο Πίζο Κεσόνινο, τον πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα.

Αν και τα υπέρθερμα αέρια έκαψαν πολλούς από τους παπύρους στη βιβλιοθήκη της βίλας μετατρέποντάς τα σε κυλίνδρους απανθρακωμένου φυτικού υλικού. Πολλές προσπάθειες καταβλήθηκαν προκειμένου να ανοίξουν οι αποτεφρωμένοι πάπυροι από τη στιγμή που ήρθαν στο φως το 1752. Ολες οι προσπάθειες, ωστόσο, απέβησαν άκρως καταστροφικές και τελικά οι επιστήμονες αποφάσισαν να αφήσουν τους παπύρους κατά μέρος μέχρι που να αναπτυχθούν καλύτερες μέθοδοι για το άνοιγμα και την ανάγνωσή τους. Ετσι επιβιώνουν σήμερα περισσότερο από 300 πάπυροι και πολύ περισσότερα κομμάτια παπύρων.

Ερευνητές με επικεφαλής τον Βίτο Μοτσέλα του Ινστιτούτου Μικροηλεκτρονικής και Μικροσυστημάτων της Νάπολης λένε τώρα για πρώτη φορά ότι κατάφεραν να διαβάσουν κάποια γράμματα στο εσωτερικό των παπύρων χωρίς να αναγκαστούν να τους ανοίξουν καταστρέφοντάς τους. Χρησιμοποιώντας μία δεσμίδα ακτίνων Χ από το Ευρωπαϊκό Σύγχροτρον της Γκρενόμπλ, κατάφεραν να συλλάβουν την πολύ μικρή διαφορά ανάμεσα στις απανθρακωμένες ίνες πάπυρου και το αρχαίο μελάνι. Αυτή η αντίθεση, η οποία είναι ανεπαίσθητη αλλά διακριτή, τους επέτρεψε να διαβάσουν κάποια ελληνικά γράμματα στο εσωτερικό του παπύρου, αναφέρουν ο δρ Μοτσέλα και οι συνεργάτες του στην τελευταία έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Nature Communications. «Tουλάχιστον υπάρχουν μέθοδοι που θα μας επιτρέψουν να διαβάσουμε το εσωτερικό των παπύρων» δήλωσε ο δρ Μοτσέλα σε συνέντευξη που παραχώρησε, προσθέτοντας ότι η ομάδα του προσπαθεί τώρα να βρει άλλους τρόπους προκειμένου να ενισχύσει την τεχνική της.

Η προσέγγιση του δρος Μοτσέλα αποτελεί τη δεύτερη απόπειρα που γίνεται προκειμένου να διαβαστούν οι πάπυροι αυτοί. Το 2009 ο ειδικός σε θέματα ηλεκτρονικών υπολογιστών Μπρεντ Σιλς του Πανεπιστημίου του Κεντάκι είχε καταφέρει να εξετάσει τη φυσική δομή ενός από αυτούς τους παπύρους, χρησιμοποιώντας μέθοδο παρόμοια με αυτή της αξονικής τομογραφίας.

Με τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα μπορεί κανείς να δει τα ελεύθερα γράμματα, αλλά πρέπει να κατέχει την απαραίτητη γνώση προκειμένου να τα βάλει στην ορθή σειρά.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι οι ακαδημαϊκοί εκφράζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον για την πρόοδο που κάνει ο Μοτσέλα και η ομάδα του επειδή πιστεύουν ότι αυξάνονται οι ελπίδες τους να ανακαλύψουν χαμένα έργα της αρχαιοελληνικής και λατινικής λογοτεχνίας και όχι μόνο. Η μεγάλη έπαυλη Πίζο –η οποία αποτέλεσε και το πρότυπο για την έπαυλή Γκέτι που στεγάζει το Μουσείο Τζ. Πολ Γκέτι στο Λος Αντζελες– θεωρείται ότι διαθέτει μία πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιοθήκη, μέρος της οποίας μπορεί ακόμα να παραμένει θαμμένο στα σημεία της έπαυλης που δεν έχουν ανασκαφεί.